Skip to main content

Posts

Showing posts from March, 2017

चार अन्तर्राष्ट्रिय पर्वतीय गाइड थपिए

काठमाडौँ : अन्तराष्ट्रिय स्तरका चारजना पर्वतीय पथप्रर्दशक यस बर्ष थपिएका छन्। नेपालबाट विश्वका हिमालमा गाइड गर्नेको संख्या ४९ पुगेको छ। शुक्रबार नेपाल राष्ट्रिय पर्वातारोहण पथ प्रर्दशक संघले सार्वजनिक गरेको नजितामा सन् २०१७ मा दमाइसार्की शेर्पा, छिरिङपेम्बा शेर्पा, लोप्साङ शेर्पा र पिम्वा तेन्जीङ लामा उर्तिण भएका हुन्। नेपालका पथप्रर्दशक मध्येबाट नौ जना छनोट भए पनि चार जना मात्र उत्तीर्ण भए। उर्तिण भएका गाइडले अब विश्वका हिमालमा गाइड गर्न योग्य भएका हुन्। विश्वमै हिमाल भएका २३ राष्ट्रको आधिकारीक संस्था अन्तराष्ट्रिय पर्वातारोहण पथ प्रर्दशक संघ (आइएफएमजिए) मा नेपालबाट नेपाल राष्ट्रिय पर्वातारोहण पथप्रर्दशक संघ आवद्ध छन्। नेपाल पर्वातारोहण संघले दिने अग्रिम आधारभूत तालिम पास गरेका ट्रेकिङ गाइडको भूमिका, क्षमता मापन, प्राथमिक उपचार, इन्टरडक्टरी रक क्लाम्बिङ कोर्स, नक्सा र कम्पास चलाउन सक्नेले क्रमिक रुपमा तालिममा छनोट हुन सक्ने महासचिव शेर्पाले बताए। यसपछि आधारभूत पर्वतीय कोर्स पास गरेर एक बर्षपछि एडभान्स कोर्समा योग्य बन्नु पर्ने हुन्छ। पर्वतीय क्षेत्रमा सकिृय भएको आधारमा हि...

शेर्पाको साँस्कृतिक एवं सामाजिक पर्वहरु

१. लोसार (नयाँ साल)   लो—सार को विषेशता र यस्को शब्दिक अर्थमाथि नियाल्दा — ”लो” भनेको बर्ष र “सार” भनेको सर्नु÷नयाँ भन्ने अर्थ लाग्न आउँछ । सारांशमा एउटा साल समाप्त भएर अर्को नयाँ सालको उदय हुनु हो भन्ने बुजिन्छ । अर्थत लोसारको शाब्दिक अर्थ नयाँ साल भन्ने पनि हुनआउछ । यो चाड नाग्ची (कालाचक्र) चन्द्रमास पात्रो अनुसार माघ÷फाल्गुन महिनामा पर्दछ । लोसार शेर्पा लगायत तामाङ, गुरुङ, ह्योल्मु, भोटे र अन्य बुद्ध धर्मालाम्वीहरुले मनाउने एउटा सामाजिक पर्व हो । लोसार पनि भिन्न जातीय समुहमा भिन्न भिन्न तिथिमा भिन्न भिन्न नामको लोसार मान्ने प्रचलन रहँदै आएकोछ । नेपालमा गुरुङहरुले तोला लोसार मनाउछन् । तोला लोसार ग्याल्वो लोसार भन्दा करिब दुई÷एक महिन पहिल्यै मान्ने चलनछ । त्यस्तै तामाङ र ह्योल्मोहरु लगायत अरु बुद्ध धर्मालम्वीहरुले सोनाम लोसार मनाउने गर्छन् । सोनाम लोसार ग्याल्वो लोसार भन्दा लगभग एक महिन पहिल्यै मान्ने गर्छन् । कहिलेकहिँ सोनाम र ग्याल्पो लोसार एउटै मितिमा पर्छन् । परम्परा अनुसार किसानहरु खेतबारीमा खेतीपातीको काम शुरु गर्नु पर्ने भएकोले एक महिना पहिल्यै लोसार पर्व मान्न थालेको र ...

शेर्पाको धार्मिक पर्वहरु

१. छ्योठूल दुछेन्  यो बुद्ध शाक्य मुनिका चार महत्वपूर्ण दिवसहरुमध्ये एक हो । बुद्धले श्रावस्ती नगरमा धार्मिक शक्ति प्रदर्शन गरी ६ जना तैर्थिक (अबौद्ध) का साधुहरुलाई परास्त (हराएको) उपलक्ष्यमा मनाइने दिवस हो । फगुणशुक्लपक्ष परेवादेखि र्पूिर्णमा सम्म ठूलो पूजा सामाग्रीहरु भव्य रुपमा सजाई यो धर्मोत्सव मनाइन्छ । पहिले भोटको राजधानी ल्हासामा यही पूनीत अवसरमा हजारौं लामा भिक्षुहरु भेला गराई मोनलाम छेनमो (महापूजा सम्मेलन) आयोजन गर्ने परम्परा थियो । हाल यहाँ परेवाको दिनबाटशुरु गर्ने नसके पनि अन्तमा पूर्णिमाको एकदिन मात्र भए पनि गोन्पाहरुमा यो धर्मोत्सव मनाउने गरिन्छ । २. ञ्युङन्य तोङगु  महायान बौद्ध परम्परा अनुसार बुद्ध जयन्ती, बुद्धत्व प्राप्ति र महापरिनिर्वाण जस्ता तीन महत्वपूर्ण दिवसको उपलक्ष्यमा मनाइने धार्मिक पर्व हो । बैशाख शुक्ल पक्षको परेवादेखि कृष्ण पक्षको परेवा तिथि सम्म अष्टशील लिएर १ दिन १२ बजे एकछाक भोजन (गुङछिग) गर्ने र अर्को दिन अष्टशील लिएर केही नखाई बोल्दा पनि नबोली, अवाक भई शील पालना गर्ने परम्परालाई ञ्युङन्य (शान्त भई बस्ने ब्रत) भनिन्छ । यसरी १६ दिनसम्म लग...

शेर्पाको थर

समाजमा सामाजिक बेथितिहरु छ भने समय अनुकूल सुधार गर्दै जानु पर्दछ । शेर्पाहरुको इतिहासलाई उचित ढंगले अध्ययन नगरी हचुवाको भरमा थर (रु) परिवर्तन गर्दा पर्याप्त ज्ञानको अभावले एक आपसमा स्वाँगे भाई (पीन), अर्थात् हाड नाता पर्न गएर भविष्यमा सामाजिक र परिवारिक बिचलन आउन सक्ने प्रबल सम्भावना लाई ख्याल राख्नु बुद्धिमानी  होला । यस्तो सम्वेदनशिल बिषय वस्तुमाथि तत्काल गहिरो खोज, अध्ययन गरी वेलैमा स्पस्ट हुनु पर्ने र यथोचित ढंगले व्यवस्थापन गर्नु पर्ने जरुरी देखिन्छ । यस्ता बिषयवस्तुहरु परम्परालाई नस्वीकार्ने, आधुनिक जीवनशैलीमा रमाउनेहरुलाई त असान्दर्भिक लाग्ला । समय गतिशिल छ, समयको मागसंगसंगै अधुनिकतालाई पनि अँगाल्नु पर्छ । सबैलाई आफ्नो इच्छानुसर जिउन पाउने नैसर्गिक अधिकार छ । तर, आफ्नो पौराणिक कथन र इतिहासहरु, जुन हाम्रो अस्तित्व र पहिचानको विषय भन्दछ, त्यसलाई हामीले चटक्कै बिर्सनु चाहिँ नमिल्ला । किन कि यस्तै बिशेषताहरुले नै संसारमा हामीलाई शेर्पा भनेर चिनाएका छन् । समयको रफ्तारसंगै आफ्नो पहिचानको जगेर्ना र सम्वर्धन नगर्ने हो भने “शेर्पा” शब्द एकदिन राष्ट्रिय परिचयपत्रमा छापिने अक्षरमा मात...

शेर्पा जातिको परम्परागत विवाह संस्कारमा गरिने विधि

शेर्पा जातिको परम्परागत विवाह संस्कारमा गरिने विधि अनुष्ठान शेर्पा जातिको महत्वपूर्ण संस्कारहरु मध्येको विवाह संस्कार पनि एक हो । यस जातिमा मागी विवाहको बढी प्रभाव रहने गरे तापनि पछिल्लो समयमा प्रेम विवाह पनि छिटफुटरुपमा चल्ने गरेको पाईन्छ । विवाह संस्कारमा स्वाँगेभाई अर्थात् सजाति वा उप थर छुट्टयाउनु पर्ने यो समुदायको अर्को संदेदनशील तथा अति महत्वपूर्ण पक्ष मानिन्छ । “रु” (हाडगोत्र वा हाड साइनो) “थर” र उप थरहरु छुट्टाएर कुटुम्ब चलाउने गरिन्छ । शेर्पा जातिमा मामाको छोरालाई पनि मामा साथै मामाको नातीलाई समेत मामा नै भन्ने र मामाको छोरीलाई छ्यामा (सानी आमा) अर्थात् आमा समान मान्ने प्रचलन छ । त्यसैले आमा पट्टि पनि “श्या” (दुधगोत्र वा मासु साइनो) पर्ने भएकोले ७ पुस्त सम्म सम्दी लगाउन हुन्न भन्ने मान्यता यथावत् छ । उदाहरणार्थ, हाम्रो हातको कुम देखि पाखुरा, नाडी र औलाको टुप्पोसम्म सात ठाउँमा भएको हाड जोडने गाँठहरु, यसैको प्रतिक संकेत हुन् ।   सम्दी लाउदा स्वाँगेभाई अर्थात् मैती चेली पर्न गएमा दम्पती जीवन सफल नहुने, र भए पनि कालान्तरमा फलिफाप नहुने र सन्तान पिरोल्छ भन्ने मान...

शेर्पा समुदायले बाँदर वर्षलाई बिदाई गरि चरा वर्षको स्वागत गर्दै २१४४ औं ग्याल्पो ल्होसार मनाएका छन् ।